ผักบุ้งทะเล

ผักบุ้งทะเล (beach morning glory) หรือเจ้าต้น Ipomoea pes-caprae นี่เป็นพืชที่ทุกคนก็คงรู้จักกันเป็นอย่างดี เพราะไปทะเลเกือบทุกที่ก็จะมีให้เห็น ด้วยความที่ดอกของผักบุ้งทะเล หน้าตาละม้ายเหมือนกับผักบุ้ง (morning glory) ที่ใช้ทำอาหาร มันก็เลยถูกเรียกผักบุ้งทะเล และก็เป็นชื่อที่เหมือนกันทั้งภาษาอังกฤษและภาษาไทย ... บางท่านอาจจะเคยเห็นดอกผักบุ้งทะเล แต่ไม่เคยเห็นดอกผักบุ้งที่ใช้ทำผัดผักบุ้งเลยด้วยซ้ำ สำหรับคนไม่เคยเห็นดอกผักบุ้ง ก็รู้ไว้เถอะว่าดอกเหมือนกันมาก แต่คนละสี ดอกผักบุ้งจะมีสีขาวหรือฟ้า

Ipomoea pes-caprae มีความหมายว่า “รอยเท้าแพะ” ในภาษาลาติน จากลักษณะของใบที่เหมือนกับรอยเท้าแพะนั้นแหละ ผักบุ้งทะเลนั้นเป็นพืชเถาว์ที่เลื้อยกับพื้นดิน มันยาวไปถึง 10 เมตร

Pōhuehue & Kauna‘oa

ตามเรื่องเล่า (mo’olelo) พื้นบ้านของชาวฮาวาย ผักบุ้งทะเลเป็นเรื่องราวของคู่รักคู่หนึ่ง ฝ่ายชายชื่อ โปฮูฮู (Pōhuehue) กับ หญิงสาวชื่อ เคานาอา (Kaunaoa) ทั้งสองคนพบรักกันที่ชายหาด และมักจะใช้เวลาอยู่ร่วมกันที่ชายทะเล แต่อยู่มาวันหนึ่งทั้งคู่มีปากเสียงกัน และโปฮูฮูได้ใช้เรือแคนนูพายหนึไปยังเกาะลานาอิ (Lāna’i) เกาะหนึ่งในหมู่เกาะฮาวาย

ทั้งสองคนจึงไม่ได้พบเจอกันอีกนานหลายปี

อยู่มาวันหนึ่ง โปฮูฮู ได้ฝันถึงเคานาอา เมื่อเขาตื่นขึ้นมา เขาจึงได้เดินไปเด็ดดอกโพธิ์ทะเล (hua tree) และโปรยมันลงไปในท้องทะเล ซึ่งคลื่นก็ได้ซัดเอาดอกโพธิ์ทะเลลอยไปจนถึงอ่าวกาฮาน่า (Kahana bay) ซึ่งเคานาอา ก็ได้มาเห็นดอกโพธิ์ทะเลที่ลอยมาติดที่ชายหาด เพราะความละม้ายคล้ายกันระหว่างดอกผักบุ้งทะเลกับดอกโพธิ์ทะเลทำให้เคานาอา คิดถึงคนรักเก่าที่พรากจากกัน

เมื่อเคานาอาได้เห็นดอกโพธิ์ทะเล นางก็ได้เรียก อุมากุอา (aumakua) ซึ่งตามความเชื่อของชาวฮาวาย อุมากุอาคือเทพประจำครอบครัวหรือเป็นดวงวิญญาณของบรรพบุรุษที่คอยพิทักษ์รักษาคนในครอบครัว ซึ่งบางครั้งอุมากุอาอาจจะปรากฏตัวขึ้นมาในรูปของสัตว์ เช่น เต่า, ปลาฉลาม, นก หรือสิ่งต่างๆ ก็ได้

เคานาอาได้ขอให้อุมากุอาติดตามเส้นทางที่ดอกโพธิ์ทะเลลอยมา ด้วยอำนาจพิเศษของอุมากุอา ทำให้เคานาอาสามารถเดินเหยียบบนดอกโพธิ์ทะเลและเดินบนน้ำทะเลตามรอยดอกโพธิ์ทะเลไป จนกระทั้งมาถึงเกาะลานาอิ และพบกับโปฮูฮู ทั้งคู่จึงอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขอีกครั้ง

ชาวฮาวายเรียกผักบุ้งทะเลว่าโปฮูฮู (Pōhuehue) และเรียกต้นดอดเดอร์ (dodder) ว่า เคานาอา (Kaunaoa) ... ผักบุ้งทะเลกับดอดเดอร์มักขึ้นอยู่ด้วยกันในธรรมชาติ